Alkoolizmi

Alkoolizmi^[1] është pirja e vazhdueshme e alkoolit megjithë pasojat që sjell. Disa definicione kërkojnë prova të varësisë dhe tërheqjes. Përdorimi problematik i alkoolit është përmendur në shënimet më të hershme historike. Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) ka vlerësuar se në vitin 2016, 283 milionë njerëz në mbarë botën vuajnë nga çrregullimet e përdorimit të alkoolit. Termi alkoolizëm u krijua për herë të parë në vitin 1852, por alkoolizmi dhe alkoolisti ndonjëherë konsiderohen stigmë dhe shpesh përdoren terma të tjerë diagnostikues si çrregullim i përdorimit të alkoolit ose varësi nga alkooli në një kontekst klinik për të shmangur ndihmën për trajtim.^[2]

Alkooli është i varësishëm, dhe përdorimi i gjatë dhe i tepruar i alkoolit ka shumë pasoja negative për shëndetin dhe shoqërinë. Ai mund të dëmtojë të gjitha sistemet e organeve, por sidomos ndikon në tru, zemër, mëlçi, pankreas dhe sistemin imunitar. Përdorimi i tepruar i alkoolit mund të shkaktojë probleme me gjumin, dhe çrregullime të rënda të trurit si demencë, dëmtim të trurit ose sindromën Wernicke-Korsakoff. Efektet fizike përfshijnë ritëm të parregullt të zemrës, përgjigje të dobët imunitare, cirrozë të mëlçisë, rrezik të rritur për kancer dhe simptoma të rënda të tërheqjes nëse i ndalon papritmas. Këto efekte shëndetësore mund të reduktojnë jetëgjatësinë me 10 vjet. Pirja e alkoolit gjatë shtatzënisë mund të dëmtojë shëndetin e fëmijës, dhe ndërlikimi i drejtimit të makinës në gjendje të dehur rrit rrezikun për aksidente trafiku. Alkoolizmi gjithashtu është i lidhur me rritjen e krimeve të dhunshme dhe jo të dhunshme. Ndërsa alkoolizmi ka shkaktuar 139,000 vdekje në mbarë botën në vitin 2013, në vitin 2012 3.3 milionë vdekje mund të ishin të lidhura globalisht me alkoolin.

Zhvillimi i alkoolizmit i atribuohen në mënyrë të barabartë mjedisit dhe gjenetikës. Përdorimi i alkoolit për të vetë-mjekuar stresin ose ankthin mund të shndërrohet në alkoolizëm. Dikush që ka një prind ose vëlla/sistër me çrregullim të përdorimit të alkoolit ka tre deri në katër herë më shumë mundësi të zhvillojë një çrregullim të tillë, por vetëm një pakicë e tyre e zhvillon. Faktorët mjedisorë përfshijnë ndikime sociale, kulturore dhe komportamentale. Nivelet e larta të stresit dhe ankthit, si dhe kostoja e ulët dhe aksesueshmëria e alkoolit, rrisin rrezikun. Njerëzit mund të vazhdojnë të pijnë për të parandaluar ose përmirësuar simptomat e tërheqjes. Pasi një person e ndalon pirjen e alkoolit, mund të përjetojë një periudhë tërheqjeje të lehtë që mund të zgjasë për muaj. Mjekësisht, alkoolizmi konsiderohet një sëmundje fizike dhe mendore. Pyetësorët përdoren zakonisht për të zbuluar mundësinë e alkoolizmit. Më pas mblidhen informacione të tjera për të konfirmuar diagnozën.^[3]

Trajtimi i alkoolizmit mund të marrë disa forma. Për shkak të problemeve mjekësore që mund të ndodhin gjatë tërheqjes, ndërprerja e alkoolit duhet të kontrollohet me kujdes. Një metodë e zakonshme është përdorimi i medikamenteve benzodiazepine, si diazepami. Këto mund të merren gjatë qëndrimit në një institucion shëndetësor ose individualisht. Medikamentet acamprosate ose disulfiram gjithashtu mund të përdoren për të parandaluar pirjen e mëtejshme. Sëmundjet mendore ose varësitë e tjera mund të komplikojnë trajtimin. Terapitë të ndryshme individuale ose grupore ose grupet mbështetëse përdoren për të ndihmuar një person të mos kthehet në alkoolizëm. Mes tyre është edhe shoqëria e mbështetjes me abstinencë, Alcoholics Anonymous (AA). Një rishikim shkencor i vitit 2020 gjeti se ndërhyrjet klinike që inkurajojnë pjesëmarrjen e rritur në AA (AA/katër hapa përkrahës (AA/TSF)) çonin në norma më të larta abstinence se ndërhyrjet e tjera klinike, dhe shumica e studimeve në këtë rishikim gjetën se AA/TSF çoi në uljen e kostove shëndetësore.

Shumë terma, disa fyerje dhe disa të paformalizuar, janë përdorur për të iu referuar njerëzve që preken nga alkoolizmi, si "pijanec", "alkoolist", "dipsomaniak" dhe "pijan".

Shiko edhe

Referime

^ "Fjalorthi". fjalorthi.com (në anglisht). Marrë më 2025-01-17.
^ Morris, J.; Moss, A. C.; Albery, I. P.; Heather, N. (2022-01-01). "The "alcoholic other": Harmful drinkers resist problem recognition to manage identity threat". Addictive Behaviors. 124: 107093. doi:10.1016/j.addbeh.2021.107093. ISSN 0306-4603. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
^ Diagnostic and statistical manual of mental disorders : DSM-5. Internet Archive. Arlington, VA : American Psychiatric Association. 2013. ISBN 978-0-89042-554-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Është përdorur gabimisht parametri i të tjerëve (lidhja)

[1] "Fjalorthi". fjalorthi.com (në anglisht). Marrë më 2025-01-17.

[2] Morris, J.; Moss, A. C.; Albery, I. P.; Heather, N. (2022-01-01). "The "alcoholic other": Harmful drinkers resist problem recognition to manage identity threat". Addictive Behaviors. 124: 107093. doi:10.1016/j.addbeh.2021.107093. ISSN 0306-4603. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

[3] Diagnostic and statistical manual of mental disorders : DSM-5. Internet Archive. Arlington, VA : American Psychiatric Association. 2013. ISBN 978-0-89042-554-1. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Është përdorur gabimisht parametri i të tjerëve (lidhja)

[1]

[2]

[3]