Wikipedia

Grupi i shtatëmbëdhjetë i elementeve kimike

(Përcjellë nga Halogjenet)

Grupi i shtatëmbëdhjetë i tabelës periodike përfshin elementet kimike të halogjeneve, të cilët janë ndër elementet më reaktivë në natyrë. Ky grup përfshin:

  1. Fluori (F)
  2. Klor (Cl)
  3. Brom (Br)
  4. Jod (I)
  5. Astati (At)
  6. Tenesini (Ts)

Karakteristikat e përgjithshme të halogjeneve

Redakto
  1. Pozita në tabelën periodike: Halogjenet janë pjesë e grupit të 17-të (ose grupit VIIA) dhe kanë një konfigurim elektronik të shtresës së jashtme ns2np5. Kjo do të thotë se u mungon vetëm një elektron për të plotësuar oktetin dhe për të arritur një gjendje të qëndrueshme.
  2. Reaktiviteti i lartë: Për shkak të elektronegativitetit të lartë dhe prirjes për të fituar një elektron, halogjenet janë jashtëzakonisht reaktivë, veçanërisht fluori dhe klori. Reaktiviteti ulet në grup kur lëvizim nga lart-poshtë, pasi rritet distanca midis bërthamës dhe elektroneve të jashtme.
  3. Gjendja agregate në temperatura normale:
    • Fluori (F): Gaz i verdhë i zbehtë.
    • Klor (Cl): Gaz i gjelbër i zbehtë.
    • Brom (Br): Lëng ngjyrë kafe të kuqërremtë me avull helmues.
    • Jod (I): Solid me shkëlqim metalik ngjyrë vjollcë të errët.
    • Astati (At): Solid radioaktiv, shumë i rrallë në natyrë.
    • Tenesini (Ts): Element sintetik dhe shumë radioaktiv, ende nuk është vëzhguar në kushte të zakonshme për shkak të kohës së shkurtër të gjysmëjetës së tij.
  4. Pika e vlimit dhe shkrirjes: Kur zbresim në grup, pikat e shkrirjes dhe vlimit rriten për shkak të forcave më të mëdha ndërmolekulare (forcat van der Waals).

Reaktiviteti dhe reagimet kimike

Redakto
  1. Reagimi me metalet: Halogjenet reagojnë lehtësisht me metalet duke formuar halide (p.sh., NaCl, KBr). Reagimet janë zakonisht shumë ekzotermike.
  2. Reagimi me hidrogjenin: Halogjenet kombinohen me hidrogjenin për të formuar acide halogjenike (p.sh., HCl, HF, HI), të cilat janë të tretshme në ujë dhe shumë acide.
  3. Reagimi me ujë: Fluori reagon furishëm me ujin duke formuar acid fluorhidrik (HF) dhe oksigjen. Klor, brom dhe jod reagojnë më ngadalë.
  4. Oksidues të fuqishëm: Halogjenet janë agjentë të fuqishëm oksidues, me fluorin që ka fuqinë oksiduese më të madhe. Për shembull, fluori mund të oksidojë pothuajse të gjithë elementet e tjerë.

Përdorimet e halogjeneve

Redakto
  1. Fluori:
    • Përdoret në pastat e dhëmbëve për të parandaluar prishjen e dhëmbëve.
    • Në prodhimin e teflonit dhe komponimeve të tjera organofluorike.
  2. Klor:
    • Dezinfektimi i ujërave të pijshëm dhe pishinave.
    • Përdoret për prodhimin e PVC-së dhe komponimeve të tjera organoklorike.
  3. Brom:
    • Përdoret në përbërës retardues të flakëve dhe ilaçe.
    • Përdoret në prodhimin e ngjyrave dhe filmit fotografik.
  4. Jod:
    • Përdoret në dezinfektantë (p.sh., solucion jodi për plagë).
    • Element esencial për funksionimin e gjëndrës tiroide.
  5. Astati:
    • Shumë i rrallë dhe radioaktiv; ka disa aplikime të kufizuara në mjekësi për trajtimin e kancerit.
  6. Tenesini:
    • Është një element sintetik dhe ka rëndësi shkencore për studimet e tij, por nuk ka përdorime praktike.

Rëndësia biologjike dhe mjedisore

Redakto
  • Fluori dhe jodi janë esencialë për organizmat.
  • Klorinat janë të dobishme për dezinfektimin, por ndonjëherë mund të jenë të dëmshme nëse përdoren në sasi të mëdha.
  • Përdorimi i bromit dhe komponimeve organobromike kërkon kujdes për të shmangur ndotjen.

  Ky artikull nga Kimia është i cunguar. Ti mund të ndihmosh Wikipedian duke e përmirësuar këtë artikull.

Sistemi periodik i elementeve

H He
Li Be B C N O F Ne
Na Mg Al Si P S Cl Ar
K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga
 
 As
 
 Br Kr
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn
 
 Te I Xe
Cs Ba La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi
 
 
 Rn
Fr Ra Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og

Metalet alkaline Metalet alkaline tokësore Lantanoidet Aktinidet Metalet kalimtare Metalet tjera Jometale Jometale tjera Halogjene Gazrat fisnike
Elementet kimike:

Ac | Ag | Al | Am | Ar | As | At | Au | B | Ba | Be | Bh | Bi | Bk | Br | C | Ca | Cd | Ce | Cf | Cl | Cm | Cn | Co | Cr | Cs | Cu | Db | Ds | Dy | Er | Es | Eu | F | Fe | Fl | Fm | Fr | Ga | Gd | Ge | H | He | Hf | Hg | Ho | Hs | I | In | Ir | K | | Kr | La | Li | Lr | Lu | Lv | Mc | Md | Mg | Mn | Mo | Mt | N | Na | Nb | Nd | Ne | Nh | Ni | No | Np | O | Og | Os | P | Pa | Pb | Pd | Pm | Po | Pr | Pt | Pu | Ra | Rb | Re | Rf | Rg | Rh | Rn | Ru | S | Sb | Sc | Se | Sg | Si | Sm | Sn | Sr | Ta | Tb | Tc | Te | Th | Ti | Tl | Tm | Ts | U | V | W | Xe | Y | Yb | Zn | Zr

 
Marrë nga "https://sq.wiki.x.io/w/index.php?title=Grupi_i_shtatëmbëdhjetë_i_elementeve_kimike&oldid=2739799"